به گزارش شبکه اطلاع رسانی مرصاد، چهارشنبه‌سوری ریشه در آداب و رسوم کهن ما ایرانی‌ها دارد و اولین جشن از مجموعه جشن‌ها و مناسبت‌های نوروزی است که در شب واپسین چهارشنبه سال (از غروب سه‌شنبه) برگزار می‌شود.
گرد آوردن بوته و خاشاک، آتش زدن و پریدن از روی آن و گفتن عبارت "زردی من از تو، سرخی تو از من" شاید مهمترین اصل شب چهارشنبه سوری است.
چهارشنبه‌سوری در استان کرمانشاه نیز قدمت چند هزار ساله دارد و آثار باستانی آن نیز گویای همین ادعاست و با ویژگی‌های خاصی برگزار شده است. اما در سالهای اخیر این رسم زیبا جایش را به ترقه‌بازی و استفاده از مواد محترقه و منفجره خطرناک داده است و درست برخلاف گذشته که از این آیین، عافیت و سلامت طلب می‌کردند، امروز با مواد آتش‌زا تندرستی و سلامتی با یک غفلت نه تنها در سال جدید گاه تا آخر عمر از دست می‌رود.
یافته‌های پژوهشی نشان می‌دهد که تمامی آیین‌ها و یادمان‌هایی که مردم ایران در هنگامه‌های گوناگون برپا می‌داشتند و بخشی از آنها همچنان در فرهنگ این سرزمین پایدار شده است، با منش، اخلاق و خرد نیاکان ما در آمیخته بود و در همه آنها، اعتقاد به پروردگار، امید به زندگی، نبرد با اهریمنان، در قالب نمادها، نمایش‌ها و آیین‌های گوناگون نمایشی گنجانده شده بود.
“سور” به معنای سرخی آتش و جشن و سرور است/ فلسفه روشن کردن آتش در شب چهارشنبه‌سوری، فراری دادن اهریمن است
اردشیر کشاورز در گفتگو با خبرنگار شبکه اطلاع رسانی مرصاد، اظهار داشت: یکی از آئین های ایران باستان که پس از اسلام هم ادامه پیدا کرد آیین "چهارشنبه سوری" بود.
این محقق و پژوهشگر کرمانشاهی افزود: "سور"( SŪR) به معنای سرخی آتش است و از سوی دیگر معنای رایجتر آن که امروزه نیز برای مردم ناآشنا نیست، به معنای جشن و شادمانی است.
وی با بیان اینکه چهارشنبه سوری نخستین مراسم ایرانیان در آستانه سال نو است، گفت: مردم هیزم را انبار می کردند و در چهارشنبه آخر سال با آنها آتش روشن می کردند که فلسفه روشن کردن آتش در این شب، فراری دادن اهریمن است، چرا که ایرانیان باستان معتقد بودند آتش روشنایی است و با روشن کردن آن اهریمن یا همان تاریکی و ظلمت از بین می رود.
کشاورز گفت: این آیین با رسوم گوناگونی از جمله اسب دوانی، هلهله و شادی، بساط ساز و دهل و گرد هم آمدن دور آتش همراه بوده، اما این میان یکی از بارزترین رسوم این شب پریدن از روی آتش است.
کشاورز در خصوص فلسفه پریدن از روی آتش نیز چنین گفت: ایرانیان باستان معتقد بودند پریدن از روی آتش می تواند تمام دردهای جسمی و روحی را از بین ببرد و برای همین است که افراد در حال حاضر هنگام پریدن از روی آتش می خوانند "زردی (نقاهت و بیماری) من از تو، سرخی (سلامتی) تو از من".
وی تصریح کرد: بر این اساس در دوران ایران باستان آتش را یکی از مظاهر پاکی می دانستند و ناپاکی ها و سستی ها را در آن می انداختند، این شب را جشن می گرفتند و کسی در آن صدمه و آسیب نمی دید و تنها آتش کوچکی برافروخته می‌شد و اطراف آن هلهله و شادی می کردند.
گفتنی است این فرض که برافروختن آتش در این روز بازماندهٔ سنت اعلان سال نو با آتش‌افروزی بر بام‌هاست و پریدن از آتش، یادمان عبور سیاوش از آتش است نیز مطرح بوده‌است.
اجرای رقص محلی، فال کوزه، قاشق‌زنی و بازی "زره مشتکی" از رسوم مردمان کرمانشاه در چهارشنبه‌سوری
شهلا جواهری کارشناس ارشد مردم‌شناسی کرمانشاه در این‌باره گفته‌است: در چهارشنبه‌سوری، رسم بر این است که زن، مرد و کودک از روی آتش بپرند و با گفتن «زردی من از تو و سرخی تو از من» بیماری‌ها و ناراحتی‌های سال کهنه را به آتش بسپارند تا سال نو را با آسودگی و شادی آغاز کنند.
وی افزود: در گذشته‌های دور در کرمانشاه، چنین رسم بود که در اغلب نقاط شهری و روستایی، هر خانواده‌ای، بوته‌های خار و خاشاک از پیش فراهم‌شده را روی بام یا در حیاط خانه آتش می‌زدند و بزرگ و کوچک، هر کدام سه بار از روی بوته‌های افروخته- که خیلی شعله ور و خطرناک نبود-، می‌پریدند.
جواهری ادامه داد: در بعضی نقاط روستایی، پسر بچه‌ها توپ‌های پارچه‌ای را که از قبل تهیه کرده‌اند به سر چوب می‌بندند و آنها را به نفت آغشته و بعد از آتش‌زدن آن را به آسمان پرتاب می‌کنند. همچنین اغلب در مناطق روستایی، اگر خانواده‌ای عزادار باشد، به احترامشان از هر طرف از خانه آنها تا ۱۰ خانه آتش روشن نمی‌کنند. مردم کرمانشاه طبق رسمی دیرین روی آتش چهارشنبه‌سوری مقداری اسفند و پوست پیاز می ریزند و می‌سوزانند.
وی گفت: البته امروز بسیاری از آیین‌های مربوط به جشن شب چهارشنبه‌سوری کم‌کم فراموش شده و مردم دیگر مثل گذشته در اجرای آنها تلاش نمی‌کنند. یکی از رسم‌های تقریبا فراموش‌شده در کرمانشاه، اجرای بازی زره مشتکی بود. مردم هنگام پریدن از آتش، دور آن حلقه می‌زدند و این بازی را انجام می‌دادند. زره مشتکی یا همان گل یا پوچ شایع‌ترین بازی کرمانشاهیان در شب چهارشنبه‌سوری و در کنار آتش بود. همچنین در میان کُردها رسم بر این است که در شب چهارشنبه‌سوری مردم به دور آتش هه‌لپه‌رکی (رقص محلی) می‌کنند.
این کارشناس مردم شناسی تصریح کرد: فال کوزه ویژه چهارشنبه‌سوری در کرمانشاه مرسوم است. فال کوزه جالب‌ترین و سرگرم‌کننده‌ترین مراسم چهارشنبه‌سوری است. در این شب پس از آن‌که آتش‌بازی و آیین‌های دیگر پایان یافت، زنان و دختران دور هم جمع می‌شوند، به تفال می‌پردازند. برای این منظور هر کس نشانه‌ای مانند انگشتر، سنجاق، گوشواره و انگشتانه را در کوزه آب می‌اندازد و طی مراسمی، شخصی آن نشانه‌ها را با خواندن شعری بیرون می‌آورد و به صاحب آن می‌دهد. مفهوم شعر نشانه خوب یا بدوبدن فال صاحب نشانه است.
وی گفت: مراسم فال‌گوش ایستادن نیز یکی دیگر از رسوم شب چهارشنبه‌سوری است که بر اساس این رسم، فرد در حالی که کلیدی را زیر پا گذاشته، به حرف مردم گوش می‌سپارد که بی‌توجه به او سخن می‌گویند و اولین حرف‌شان را نشانه انجام‌شدن یا نشدن خواسته و نیتش می‌داند.
جواهری خاطرنشان کرد: رسم قاشق‌زنی در کرمانشاه به این صورت برگزار می‌شود که زنان یا مردانی که در خانه بیمار دارند، چهرۀ خود را می‌پوشانند و به در خانۀ همسایه‌ها می‌روند و با قاشق یا کاسه به در خانه‌ها می‌کوبند و طلب آذوقه می‌کنند. معمولاً هر فرد "در"ِ ۷ خانه را باید بزند یا به ۷ محله برود و قاشق‌زنی کند. قاشق‌زن‌ها بعد از بازگشت به خانه با آذوقه جمع‌شده برای شفای بیمار آشی می‌پزند و آن را میان نیازمندان تقسیم می‌کنند و به این ترتیب مراسم پایان می‌یابد.
چهارشنبه‌سوری به عنوان یک سنتی دیرینه در بین مردم ایران در سالهای اخیر کارکرد اصیل خود را از دست داده است/ متخلفان چهارشنبه‌سوری تا پایان تعطیلات نوروز میهمان بازداشتگاه می‌شوند
شهرام کرمی دادستان عمومی و انقلاب استان کرمانشاه روز گذشته در جمع خبرنگاران، با اشاره به در پیش بودن چهارشنبه‌سوری(آخرین چهارشنبه سال)، اظهار کرد: متأسفانه چهارشنبه‌سوری به عنوان یک سنتی دیرینه در بین مردم ایران در سالهای اخیر کارکرد اصیل خود را از دست داده و با هنجارشکنی‌ها و به خطر افتادن جان افراد زیادی همراه شده است.
وی ادامه داد: عدم فرهنگ‌سازی و رعایت نکردن نکات ایمنی و بی‌توجهی به هشدارها باعث شده تا هرساله در این شب افراد زیادی یا مصدوم شوند و یا جان خود را از دست دهند و خانواده‌های زیادی در آستانه سال جدید داغدار می‌شوند.
دادستان کرمانشاه تاکید کرد: برخی هنجارشکنان در این شب دست به اقداماتی می‌زنند که شادی مردم را به غم و عزا تبدیل می‌کنند.
وی با هشدار به افراد سودجویی که اقدام به توزیع مواد محترقه خطرناک در بین مردم بویژه جوانان و نوجوانان می‌کنند، اعلام کرد: این افراد با تولید، نگهداری و یا توزیع مواد محترقه و آتش‌زای غیراستاندارد امنیت شهروندان را با تهدیدات جدی روبرو می‌سازند.
کرمی متذکر شد: بنابراین در راستای حفظ امنیت جانی و مالی مردم و حسب ماده یازده و تبصره ماده ۱۲ قانون «مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیرمجاز» ضابطین دستگاه قضایی باید نسبت به کشف و انهدام باندهای قاچاق مواد محترقه، شناسایی عوامل و مراکز ساخت، شناسایی انبارها خودروهای فروشنده مواد محترقه وآتش‌زا و مقابله با تهیه و فروش مواد منفجره و محترقه غیراستاندارد و غیرمجاز در سطح استان اقدام و ضمن برخورد قانونی و پلمپ و انبارها انجام گیرد.
وی ادامه داد: افرادی که بدون توجه به تذکر و هشدارها اقدام به برپایی تجمع در چهارشنبه آخرسال و برهم زدن نظم و امنیت و آرامش مردم می‌کنند، برخوردی جدی و قاطع صورت خواهد گرفت.
دادستان کرمانشاه با تاکید براینکه برای متخلفان چهارشنبه‌سوری مجازات سختی در پیش خواهد بود، اعلام کرد: این افراد در صورت دستگیری تا پایان تعطیلات نوروزی در بازداشت به سر خواهند برد و اگر سرنشینان خودرویی تخلف کنند، علاوه بر دستگیری خود آنها، خودرویشان هم توقیف خواهد شد.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی مرصاد، روزگاری چهارشنبه سوری مایه شادی مردمان سرزمینمان بود و رفتارهای مغایر با عرف و منش جامعه نظیر آنچه که امروزه تحت نام چهارشنبه سوری شاهد آن هستیم، استفاده از مواد منفجره و آتش زا و در حقیقت شادی و تفریحی از نوع خطر و اضطراب در هیچ کدام در این آیین‌ها دیده نمی‌شود.
در دوران ایران باستان این شب را جشن می گرفتند و کسی در آن صدمه و آسیب نمی دید و تنها آتش کوچکی برافروخته می‌شد، اما در سالهای اخیر شاهد هستیم که هرساله تعداد زیادی در مراسم این شب به دلیل استفاده از مواد محترقه دچار آسیب می شوند که این کار ضمن آسیب به خود این افراد و دیگران به سنت هزاران ساله ایرانیان هم آسیب می رساند و این شب جشن و شادی را به شب اضطراب و ترس تبدیل می کند.
راه مقابله با آفتی که به جان این جشن باستانی افتاده است چیست؟ چه شد که از آن جشن ملی و رسوم زیبا به میدان جنگ و انفجار رسیده‌ایم که هر ساله، مصدومان بسیاری به جای می‌گذارد و با وجود هشدارها و حضور پلیس، نشانه‌ای از بهبود اوضاعش در دست نیست؛ تا جایی که در چند سال اخیر، سخن از نگهداری متخلفین تا پایان تعطیلات سال بعد هم بار‌ها به میان آمده، ولی به گواه آمار، از میزان مصدومان این جنگ زده کاسته نشده است!
برای مقابله با زشتی‌هایی که چهره این جشن را پوشانده، چه بسا می‌بایست که فضایی تدارک ببینیم تا همه در این مراسم حضور پیدا کنند تا به مرور زمان، عقل جمعی بر اشتباهات احساسی جوانان و نوجوانانمان غلبه کند و امنیت به دست مردمانی برقرار شود.
نظر شما
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط مدیریت در وب سایت منتشر خواهد شد