به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ در روزگاری که جسم انسان زیر فشار آهنین زندگی ماشینی خمیده شده و روح او در گردباد روزمرگی گم شده، ورزش، ناجی جان و جانانه‌ای‌ است که نه‌تنها سلامت تن را تضمین می‌کند، بلکه روح را جلا می‌بخشد و اراده را صیقل می‌دهد. 

در این میان، ورزشی وجود دارد که همچون شعله‌ای سرکش، دل مشتاقان هیجان و طبیعت را به آتش می‌کشد؛ نام این ورزش CX است، نامی کوتاه اما پُر معنا که از عبارت Cyclo-cross برآمده است؛ ورزشی مهیج، پرشور و خاص، که بر لبه‌ تلاقی بین قدرت، مهارت و تاب‌آوری می‌رقصد.

ورزش CX یا Cyclo-cross، نوعی از دوچرخه‌سواری است که از اروپا برخاسته؛ ورزشکاران در این رشته با دوچرخه‌هایی ویژه، از مسیرهایی می‌گذرند که طبیعت خام را با موانعی ساخت بشر آمیخته است: زمین‌های گِلی، چمن‌زارها، تپه‌های لغزنده، پلکان چوبی و گاه شن و سنگ.

آنچه CX را از سایر شاخه‌های دوچرخه‌سواری متمایز می‌سازد، نه‌تنها نوع مسیر است، بلکه ویژگی منحصر به‌ فردی‌ است که طی آن، ورزشکار باید در بخش‌هایی از مسیر، دوچرخه را به دوش کشیده و بدود؛ چرا که عبور از موانع، تنها با چرخ ممکن نیست، بلکه با همدستی بازو و گام باید باشد و این تلفیق از دوچرخه‌سواری، دویدن و پرش، نوعی پویایی بی‌نظیر به همراه دارد که روح ماجراجو را سیراب می‌کند.

ورزش CX فراتر از تفریح

ورزش CX، صرفاً تفریحی مهیج نیست؛ بلکه راهی‌ برای ساخت بدنی مقاوم، ذهنی هوشیار و اراده‌ای شکست‌ناپذیر است؛ این ورزش، بدن را درگیر انواع حرکات ترکیبی می‌کند از رکاب‌زنی سریع گرفته تا پرش از موانع و دویدن در مسیرهای لغزنده؛ بنابراین، عضلات مرکزی بدن، پاها، بازوها و قلب، همگی درگیر می‌شوند.

اما فایده‌ CX تنها جسمی نیست، تمرکز بالا برای عبور از مسیرهای دشوار، تصمیم‌گیری‌های سریع در لحظات بحرانی، و کنار آمدن با شرایط آب و هوایی متغیر – از باران و برف گرفته تا باد و خاک – همگی تمرینی برای ذهن است؛ ورزشکاری که در زمین CX می‌جنگد، در زندگی نیز مقاوم‌تر و متعادل‌تر خواهد بود.

تجهیزات مورد نیاز

هر ورزشی امکانات خاص خود را می‌طلبد و CX نیز از این قاعده مستثنی نیست تجهیزات این ورزش باید هم مقاوم باشند، هم سبک و هم مناسب شرایط خاص طبیعت؛ مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

 ۱- دوچرخه CX

دوچرخه‌هایی که برای Cyclo-cross طراحی می‌شوند، با دوچرخه‌های جاده‌ای تفاوت دارند؛ لاستیک‌های پهن‌تر با عاج‌های درشت، بدنه‌ سبک ولی مقاوم، ترمزهای دیسکی قوی و طراحی خاص برای تخلیه‌ گِل، از ویژگی‌های بارز آن است.

۲- کفش مخصوص

کفش‌های دوچرخه‌سواری CX، باید دارای کفی مناسب برای دویدن بر روی خاک و گل باشند؛ معمولاً در کف آن‌ها زبانه‌هایی قرار دارد که شبیه به کفش‌های کوه‌نوردی‌ است.

۳- لباس ورزشی

لباس ورزشکار در CX باید جذب بدن، سبک و در عین حال گرم باشد؛ چرا که مسابقات CX بیشتر در فصول پائیز و زمستان برگزار می‌شود؛ لباس‌هایی با الیاف تنفسی و ضدآب بسیار توصیه می‌شود.

۴- کلاه ایمنی

بدون شک، کلاه ایمنی، مهم‌ترین وسیله‌ ایمنی در این ورزش است؛ کلاهی سبک، دارای تهویه و محکم که بر روی سر، چون تاجی از خرد و حفاظت نشسته است.

۵- دستکش و عینک

دستکش‌های ضدلغزش برای کنترل بهتر فرمان در مسیرهای مرطوب و عینک برای محافظت از چشم در برابر گل، باد و شاخه‌های درخت، از دیگر ملزومات این ورزش هستند.

اقدامات ایمنی؛ صلابت در سایه‌ خرد

ورزش CX، هرچند هیجان‌انگیز و پر جنب و جوش است، اما بدون رعایت اصول ایمنی می‌تواند خطرناک باشد؛ زمین‌های لغزنده، موانع متعدد و سرعت بالا، همگی زمینه‌ساز آسیب‌اند اگر عقل و احتیاط پیش‌قدم نشوند؛ مهم‌ترین اقدامات ایمنی عبارت‌اند از:

- بازرسی کامل دوچرخه پیش از تمرین یا مسابقه
- گرم کردن بدن پیش از شروع و سردکردن پس از پایان
- آشنایی کامل با مسیر پیش از آغاز رکاب‌زنی
- تمرین مهارت‌های پایه مانند پرش از مانع و حمل دوچرخه
- همراه داشتن جعبه کمک‌های اولیه در تمرینات انفرادی
- تمرین در محیط‌های امن پیش از ورود به رقابت‌های حرفه‌ای

نحوه انجام CX

یک مسابقه‌ معمولی CX، بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد، اما در همان یک ساعت، ورزشکار گویی در دل حماسه‌ای قرار می‌گیرد؛ مسیر، حلقه مانند و بسته است، معمولاً دو تا سه کیلومتر، که ورزشکار باید چند دور از آن را طی کند.

ابتدا، با خط شروع و صفی از دوچرخه‌سواران روبه‌رو می‌شویم؛ در سکوتی پرتنش، چشم‌ها در انتظار شلیک سوت داور می‌درخشند؛ با شروع رقابت، سرعت، استقامت و مهارت در گذر از موانع معنا می‌یابد. 

در بخش‌هایی از مسیر، که گِل و شیب مانع حرکت چرخ می‌شود، ورزشکار دوچرخه را از زمین برمی‌کَنَد، بر دوش می‌افکند و می‌دَوَد و اینجاست که ارتباط میان انسان و ابزار، به اوج می‌رسد.

پیشنهاداتی برای علاقه‌مندان تازه‌وارد

اگر شیفته‌ طبیعت، عاشق دوچرخه‌سواری و طالب چالشی متفاوت هستید، CX می‌تواند گزینه‌ای رویایی باشد؛ برای ورود به این ورزش، این توصیه‌ها را در نظر داشته باشید:

۱- از آموزش‌های مقدماتی شروع کنید؛ ابتدا تکنیک‌های دوچرخه‌سواری در طبیعت را بیاموزید.
۲- دوچرخه مناسب تهیه کنید؛ اگرچه دوچرخه‌های CX گران‌قیمت‌ هستند اما مدل‌های دست دوم نیز می‌توانند گزینه‌ خوبی باشند.
۳- در دوره‌های آموزشی شرکت کنید؛ در بسیاری از باشگاه‌ها، دوره‌های مبتدی تا پیشرفته CX برگزار می‌شود.
۴- آرام آغاز کنید، اما پیوسته تمرین کنید؛ تمرین مداوم، کلید موفقیت در این ورزش است.
۵- با طبیعت مهربان باشید؛ مسیرها را آلوده نکنید و به زمین و گیاهان آسیب نرسانید.

سخن پایانی؛ آشتی با خود در دل طبیعت

ورزش CX تنها ورزشی برای بدن نیست، بلکه تجربه‌ای‌ است برای پیوند دوباره‌ انسان با طبیعت، برای آزمودن خویش در میدان گل‌آلود زندگی، برای درک این حقیقت که گاه باید دوچرخه را بر دوش گرفت تا بتوان از تپه‌ پیش‌ رو گذشت. 

در هر قطره‌ گِلی که به صورتت می‌پاشد، در هر سنگی که راه را سد می‌کند، در هر نفس عمیقی که در هوای سرد می‌کشی، روحی تازه متولد می‌شود؛ روحی که می‌داند چگونه بجنگد، چگونه ادامه دهد و چگونه با زمین، دوست بماند.

یادداشت به قلم شکیبا خاطری؛ فعال رسانه‌ای