به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ در پی افزایش نگران‌کننده آلودگی هوا و گسترش پدیده ریزگردها در خاورمیانه، وزارت امور خارجه ایران به طور جدی در حال پیگیری تقویت دیپلماسی محیط زیست با کشورهای همسایه است. 

این اقدام‌ها که با هدف کنترل و مهار کانون‌های تولید ریزگردها صورت می‌گیرد، نویدبخش ارتقای همکاری‌های منطقه‌ای و بهبود کیفیت هواست.

بر اساس آمار سازمان ملل متحد، بیش از ۳۰۰ میلیون نفر در منطقه خاورمیانه به طور مستقیم در معرض خطرات ناشی از ریزگردها قرار دارند که پیامدهای جدی بر سلامت عمومی و اقتصاد کشورها بر جای می‌گذارد.

گرد و غبارهای بهاری سال‌های اخیر در ایران باعث افزایش روزهای ناسالم در کلان‌شهرها تا ۴۰ درصد شده است.

وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با هدف مقابله فراگیر منطقه‌ای، مذاکرات فشرده‌ای را با نمایندگان دولت‌های عراق، سوریه، عربستان و کشورهای حوزه خلیج فارس آغاز کرده است که یکی از محورهای اصلی این مذاکرات تشکیل صندوق مشترک مالی برای مقابله با ریزگردها است.

صندوق مشترک دیپلماسی محیط زیست، بنا بر اعلام مسئولان، قرار است با مشارکت چندجانبه کشورهای همسایه و همکاری سازمان‌های بین‌المللی، بودجه‌ای بیش از ۲۰۰ میلیون دلار را برای پروژه‌های مهار کانون‌های تولید گرد و غبار اختصاص دهد.

طبق گزارش سازمان حفاظت محیط زیست کشور، بیش از ۸۵ درصد کانون‌های ریزگرد در استان‌های غربی و جنوب غربی ایران ناشی از تخریب اراضی و خشکسالی‌های مستمر در کشورهای همسایه است که به عنوان نقطه کانونی انتقال گرد و غبار به ایران شناخته می‌شوند.

همچنین، آمارهای رسمی نشان می‌دهد که طی دهه گذشته، تعداد روزهای دارای کیفیت هوای ناسالم در تهران از ۵۰ به بیش از ۹۰ روز در سال افزایش یافته است و این روند نگران‌کننده، تقویت و توسعه دیپلماسی محیط زیست را به یک اولویت ملی تبدیل کرده است.

علاوه بر آن، همکاری‌های فنی و علمی بین کشورها نیز در دستور کار قرار دارد به نحوی که  جمهوری اسلامی ایران، عراق و کشورهای حوزه خلیج فارس در حال تبادل تجربیات و فناوری‌های نوین در زمینه تثبیت خاک و کاشت پوشش سبز به منظور کاهش تولید ریزگردها هستند.

کارشناسان می‌گویند بدون راه‌حل‌های مشترک منطقه‌ای، نمی‌توان مشکل ریزگردها را به صورت پایدار و اثربخش مهار کرد، زیرا بادها و جریان‌های جوی ذرات را بین کشورهای منطقه جابه‌جا می‌کنند.

در پی این تحولات، وزیر امور خارجه کشورمان در سخنرانی اخیر خود اعلام کرد: دیپلماسی محیط زیست اکنون بخشی حیاتی از سیاست خارجی ماست و این وزارتخانه خود را ملزم به همکاری همه‌جانبه با تمامی ذی‌نفعان منطقه‌ای و بین‌المللی می‌داند.

پیش‌بینی می‌شود ادامه این روند، علاوه بر کاهش آلودگی هوا، به تقویت ارتباطات دیپلماتیک و افزایش اعتماد بین کشورهای منطقه نیز کمک کند که منافع اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی گسترده‌ای را به دنبال خواهد داشت.

ماحصل بحث اینکه  کارشناسان محیط زیست نسبت به ضرورت افزایش سرمایه‌گذاری‌های کلان و اجرای پروژه‌های عملیاتی در زمینه مدیریت منابع آب، احیای تالاب‌ها و احیای جنگل‌ها هشدار داده و تاکید می‌کنند که دیپلماسی محیط زیست نمی‌تواند به تنهایی مشکل ریزگرد را حل کند، بلکه نیازمند همکاری همه‌جانبه داخلی و منطقه‌ای است.

با توجه به حجم روزافزون پیامدهای منفی ریزگردها، از جمله بروز بیماری‌های تنفسی و کاهش بهره‌وری اقتصادی، توسعه دیپلماسی محیط زیست به یک ضرورت تبدیل شده است که شاید بتواند حرکتی موثر در راستای پاکسازی هوای منطقه رقم بزند.

به نقل از پایگاه خبری رسمی وزارت امور خارجه، طرح‌های مشترک خاک‌ورزی، کنترل فرسایش زمین و توسعه فضای سبز منطقه‌ای به عنوان گام‌های عملیاتی مهم در دستور کار کشورهای همسایه قرار گرفته است.

همکاری مشترک دیپلماتیک و محیط زیستی که در قالب نشستی به میزبانی تهران برگزار خواهد شد، زمینه‌ساز راهکارهای نوین و قابل اجرا برای مقابله با بحران ریزگردها خواهد بود و انتظار می‌رود تا پایان سال جاری، نتایج ملموسی در کنترل وضعیت هوا در مناطق متأثر نمایان شود.

هرچند چالش ریزگردها فراتر از مرزهای ملی است، اما اقدامات دیپلماتیک اخیر وزارت امور خارجه می‌تواند الگویی موفق برای سایر مسائل زیست‌محیطی منطقه باشد که مستلزم همکاری ملت‌ها و دولت‌هاست.

یادداشت به قلم مجتبی جنگلی‌نیا؛ فعال رسانه‌ای