جواد طلسچی‌یکتا در گفتگو با خبرنگار گروه فرهنگی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ مرصاد اظهار داشت: تاب‌آوری فرهنگی، مفهومی پیچیده، چندلایه و در عین حال حیاتی برای بقای هویت ملی در عصر جهانی‌شدن است؛ این تاب‌آوری، صرفاً مقاومت در برابر تغییرات فرهنگی نیست، بلکه به معنای انطباق آگاهانه، نوآوری مستمر و حفظ هویت فرهنگی در دل تحولات و بحران‌هاست.

بنیان‌گذار رسانه تاب‌آوری ایران افزود: در دنیایی که تبادل فرهنگی در لحظه اتفاق می‌افتد و جریان‌های غالب فرهنگی از طریق رسانه‌ها و تکنولوژی به سرعت گسترش می‌یابند، فرهنگ‌ها یا تاب‌آوری پیدا می‌کنند یا در مسیر فرسایش و حاشیه‌نشینی قرار می‌گیرند؛ اینجاست که باید تاب‌آوری فرهنگی را به عنوان ستون فقرات هویت ملی درک کرد.

وی تصریح کرد: تاب‌آوری فرهنگی یعنی توانایی یک فرهنگ برای جذب، پردازش و پاسخ خلاقانه به تحولات داخلی و خارجی، به گونه‌ای که بتواند همزمان با حفظ شاکله هویتی خود، به رشد و پویایی ادامه دهد؛ این تاب‌آوری، نقطه مقابل انفعال فرهنگی و همچنین تعصب فرهنگی است.

طلسچی‌یکتا تأکید کرد: ابعاد تاب‌آوری فرهنگی را می‌توان در زیرساخت‌های فرهنگی، نهادهای اجتماعی، نظام ارزشی و باوری، هنر، ادبیات و همچنین در میزان مشارکت مردم در فرآیندهای فرهنگی شناسایی کرد و این مجموعه، شبکه‌ای از عوامل است که در هماهنگی با هم، تاب‌آوری را ممکن می‌سازند.

بنیان‌گذار رسانه تاب‌آوری ایران گفت: نهادهایی نظیر مدارس، دانشگاه‌ها، موزه‌ها، کتابخانه‌ها، مراکز هنری، رسانه‌ها و فضاهای عمومی فرهنگی، ستون‌های اصلی این تاب‌آوری‌ هستند؛ ضعف یا فرسودگی در این نهادها، مستقیماً بر کاهش مقاومت فرهنگی و افزایش آسیب‌پذیری در برابر هجمه‌های فرهنگی مؤثر است.

وی افزود: رسانه‌ها در این زمینه نقشی اساسی دارند؛ رسانه‌ای که روایت فرهنگی ملی را تولید، بازتاب و ترویج نکند، به طور ناخواسته زمینه‌ساز غلبه روایت‌های بیگانه می‌شود، ما نیازمند رسانه‌هایی هستیم که با نگاهی هوشمندانه، خلاق و متعهد، فرهنگ را بازنمایی و تقویت کنند.

طلسچی‌یکتا اذعان داشت: جهانی‌شدن فرهنگ، هم فرصت است و هم تهدید؛ از یک‌سو امکان گفتگو، تبادل و یادگیری فراهم شده و از سوی دیگر، خطر همگرایی فرهنگی و از میان رفتن تنوع‌ها ما را تهدید می‌کند؛ باید بین بومی‌سازی و همگرایی تفاوت قائل شویم؛ بومی‌سازی یعنی جذب آگاهانه، اما همگرایی یعنی هضم شدن در دیگری.

وی گفت: تاب‌آوری فرهنگی یعنی توانایی جامعه برای انتخاب و ترکیب عناصر جدید با حفظ جوهره فرهنگی خود و این توانایی، یک مهارت جمعی و تاریخی است که باید آن را آموزش داد، تقویت کرد و در برابر فراموشی از آن دفاع کرد و این جز با سواد فرهنگی ممکن نیست.

بنیان‌گذار رسانه تاب‌آوری ایران بیان کرد: سواد فرهنگی یعنی توانایی فهم، تحلیل و قضاوت درباره عناصر فرهنگی، چه بومی و چه بیگانه؛ بدون این سواد، جامعه دچار شتاب‌زدگی در پذیرش یا طرد فرهنگی می‌شود، ما به شهروندانی نیاز داریم که بتوانند در برابر تحولات فرهنگی، نگاهی متفکرانه و گزینشی داشته باشند.

وی خاطرنشان کرد: هنرمندان، نویسندگان، تولیدکنندگان فرهنگی و فعالان رسانه‌ای، سرمایه‌های تاب‌آوری فرهنگی هستند، این افراد باید مورد حمایت عملی قرار گیرند و محیطی فراهم شود که در آن بتوانند آزادانه و خلاقانه کار کنند بدون این شرایط، نوآوری فرهنگی محقق نخواهد شد.

طلسچی‌یکتا تأکید کرد: جامعه مدنی در این میان نقش بنیادینی دارد؛ مشارکت مردمی در حفظ، توسعه و خلق فرهنگی، مهم‌ترین شاخص پویایی فرهنگی است، از انجمن‌های محلی تا کنشگران فرهنگی مستقل، همگی در تقویت تاب‌آوری مؤثرند، اگر به آن‌ها بها داده شود و فضای فعالیت مهیا شود.

وی افزود: تجربه شخصی من در رسانه تاب‌آوری ایران، نشان داده که گفتگوی فرهنگی، چه در سطح محلی و چه ملی، یکی از ابزارهای مهم برای تقویت فهم متقابل و ساختن روایت مشترک فرهنگی است؛ ما باید به جای تقابل، از ظرفیت تفاوت‌ها برای غنی‌سازی هویت ملی استفاده کنیم.

بنیان‌گذار رسانه تاب‌آوری ایران گفت: یکی از مهم‌ترین خطرات برای تاب‌آوری فرهنگی، تقابل بدون گفتگو میان سنت و مدرنیته است؛ اگر این دو جریان فرهنگی در فضای گفتگو و بازاندیشی به تعادل نرسند، فرهنگ دچار دوپارگی خواهد شد؛ ما نیازمند گفتگوی نسلی، سنتی و مدرن، و درون‌فرهنگی هستیم.

وی افزود: تاب‌آوری فرهنگی یک برنامه کوتاه‌مدت نیست؛ این یک فرآیند استراتژیک است که نیاز به سیاست‌گذاری، حمایت مالی، تربیت نیروی انسانی، و تدوین راهبردهای بلندمدت دارد و غفلت از آن، ما را با موج‌هایی مواجه خواهد کرد که توان ایستادگی در برابر آن‌ها را نخواهیم داشت.

طلسچی‌یکتا تأکید کرد: در رسانه تاب‌آوری ایران، هدف ما این است که صدای دغدغه‌مندان فرهنگی باشیم و بستری فراهم کرده‌ایم برای بازاندیشی، گفتگو، یادگیری متقابل، و ترویج امید و اعتماد فرهنگی؛ ما باور داریم که هویت فرهنگی ایران، ظرفیتی بی‌نظیر برای خلق آینده‌ای تاب‌آور دارد.

وی افزود: تاب‌آوری فرهنگی، در نهایت یعنی توانایی زیستن با کرامت در دنیای متغیر؛ یعنی توانایی خلق آینده‌ای بومی، بدون انزوا و بدون استحاله، یعنی اینکه هم اصیل بمانیم و هم جهانی شویم، این یک رؤیا نیست؛ اگر بخواهیم، برنامه‌ریزی کنیم و عمل کنیم، ممکن است.

بنیان‌گذار رسانه تاب‌آوری ایران گفت: تقویت تاب‌آوری فرهنگی باید به عنوان بخشی از امنیت ملی در نظر گرفته شود، چون وقتی فرهنگ فرو بریزد، نه اقتصاد کار می‌کند، نه سیاست مشروعیت دارد، و نه جامعه احساس معنا می‌کند؛ فرهنگ، استخوان‌بندی روح جمعی ماست.

طلسچی‌یکتا اظهار داشت: برای تحقق تاب‌آوری فرهنگی، همه باید نقش خود را ایفا کنند؛ از سیاست‌گذار تا رسانه، از دانشگاه تا مسجد، از هنرمند تا خانواده؛ این یک پروژه ملی است که اگر درست طراحی و اجرا شود، می‌تواند آینده‌ای متفاوت برای نسل‌های بعد رقم بزند.

وی گفت: فرهنگ را نمی‌توان با اجبار حفظ کرد. تنها راه، ایجاد فضا برای رشد و بالندگی آن است. باید بذر اعتماد، خلاقیت، آگاهی و هویت را در زمین فرهنگ کاشت؛ اگر این کار را نکنیم، زمین فرهنگی ما را دیگران شخم خواهند زد.

انتهای خبر/