- گروه : اجتماعی
- شماره : 105036
راز نشاط تابستانی در نسخ طب طبیعت؛
طبیبان کهن برای تندرستی راهکار می‌دهند
از دیرباز، حکمای طب سنتی ایران، در کوچه‌باغ‌های علم و تجربه، نسخه‌هایی برای سلامتی در گرمای جان‌فرسا نوشته‌اند و در آن نسخه‌ها، بیش از دارو و درمان، نگاه ژرف به طبیعت، شناخت مزاج‌ها و پیوند با سلوک زیستن نهفته است.
به گزارش خبرنگار گروه اجتماعی شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ تابستان، فصلی با خورشیدی فراخ‌دست و بی‌امان است که از سپیده‌دم تا واپسین شعاع شامگاه، گرمایش را بی‌وقفه بر خاک و جان آدمی می‌تاباند.
نفسِ باد، داغ می‌وزد، سایه‌ها لاغر می‌شوند و تن انسان تشنه جرعه‌ای خنکا و آرامش است، در چنین فصلی، گرما تنها مهمان کوچه‌ها نیست، که آرام‌آرام درون مزاج‌ها خزیده و گاه خوی تند، گاه بی‌حوصلگی و گاه ناتوانی جسم را سبب می‌شود.
از دیرباز، حکمای طب سنتی ایران، در کوچه‌باغ‌های عطرآگین علم و تجربه، نسخه‌هایی برای سلامتی در گرمای جان‌فرسا نوشته‌اند و در آن نسخه‌ها، بیش از دارو و درمان، نگاه ژرف به طبیعت، شناخت مزاج‌ها و پیوند با سلوک زیستن نهفته است، اگر با طبیعت هم‌نوا شویم، نه‌تنها از آسیب آن در امان خواهیم بود، بلکه از برکاتش بهره‌مند نیز خواهیم شد.
گرمازدگی، اگرچه پدیده‌ای ساده می‌نماید اما می‌تواند بنیان نشاط، هوشیاری و حتی ایمنی بدن را بلرزاند؛ از این رو پیشگیری و تدبیر پیش از درمان در آموزه‌های طب سنتی جایگاهی والا دارد، این دانش کهن ما را به پرهیز، اعتدال و توجه به زبان خاموش بدن فرا می‌خواند؛ زبانی که گاه با عطش، گاه با تب و گاه با بی‌خوابی سخن می‌گوید.
در این گفتگو با مریم نقش‌بندی کارشناس طب سنتی، با نگاهی عالمانه و بیانی دل‌نشین، پرده از راهکارهایی برگرفته از دلِ حکمت و تجربه بر می‌داریم؛ راهکارهایی که ما را در مسیر حفظ سلامت، نشاط و آرامش، در برابر سوز تابستان، یاری می‌رسانند که نه‌تنها درس تندرستی است، که دعوتی برای بازگشت به توازن فراموش‌شده زیستن است.
مرصادنیوز: با توجه به افزایش دما در فصل تابستان، طب سنتی چه توصیه‌هایی برای حفظ سلامت عمومی در این ایام دارد؟
نقش‌بندی: گرمای تابستان، طبع گرم و خشک را در بدن‌ها برمی‌انگیزد؛ از دیدگاه طب سنتی، مهم‌ترین اصل در این فصل، اعتدال در مزاج است و باید کوشید که گرمای بیرون، درون بدن را نسوزاند و تعادل چهار خلط حفظ شود تا بدن دچار بیماری نشود.
مرصادنیوز: چه علائمی نشان‌دهنده گرمازدگی از نگاه طب سنتی هستند؟
نقش‌بندی: علائم گرمازدگی در طب سنتی به زبان مزاج‌ها قابل تفسیر است؛ گرگرفتگی، بی‌قراری، تشنگی مفرط، سرگیجه، دهان خشک و حتی تپش قلب می‌توانند نشان از غالب شدن حرارت درونی داشته باشند و در موارد شدید، خفقان و بیهوشی نیز ممکن است پدید آید.
مرصادنیوز: چه اقداماتی را برای پیشگیری از گرمازدگی توصیه می‌کنید؟
نقش‌بندی: پرهیز از قرار گرفتن در معرض آفتاب مستقیم، پوشیدن لباس‌های نخی و روشن، نوشیدن آب خنک به مقدار متعادل و مصرف خوراکی‌هایی با طبع سرد و مرطوب، همچون خیار، کدو، هندوانه و تمرهندی، از اصول مهم پیشگیری هستند، همچنین اجتناب از غذاهای چرب و سنگین ضروری است.
مرصادنیوز: در مورد نوشیدنی‌ها چه نکاتی را باید رعایت کرد؟
نقش‌بندی: نوشیدنی‌ها باید هم خنک باشند و هم معتدل؛ دوغ نعنا، شربت سکنجبین، عرق کاسنی و بیدمشک و آب هندوانه با کمی گلاب، هم رفع عطش می‌کنند و هم حرارت بدن را فرو می‌نشانند ولی نباید در نوشیدن آن‌ها افراط کرد تا معده دچار ضعف نگردد.
مرصادنیوز: خواب و استراحت در تابستان چه جایگاهی در حفظ سلامتی دارد؟
نقش‌بندی: خواب در تابستان باید کوتاه‌تر از زمستان ولی منظم باشد؛ خواب نیمروزی به‌ویژه پس از زوال آفتاب، بسیار مفید است، بدن در گرما بیش از حد توان تحلیل می‌رود و خواب فرصتی برای ترمیم و بازسازی قوای از دست‌رفته است.
مرصادنیوز: آیا تغییر در سبک تغذیه روزانه در تابستان ضروری است؟
نقش‌بندی: قطعاً؛ در تابستان باید از غذاهای گرم‌مزاج، سنگین و دیر‌هضم فاصله گرفت؛ خوراک‌هایی همچون آش آلو، خورش غوره، زرشک‌پلو با مرغ ملایم و سوپ‌های سبک و تُرش می‌توانند انتخاب‌های مناسبی برای تعدیل مزاج و تأمین انرژی بدن باشند.
مرصادنیوز: نقش میوه‌ها در این میان چگونه است؟
نقش‌بندی: میوه‌ها همچون نسخه‌ای شفابخش‌اند؛ هندوانه، خربزه، آلو، آلبالو، هلو و شاه‌توت با طبع سرد، حرارت غلبه‌یافته را فرو می‌نشانند اما زیاده‌روی در مصرفشان، به‌ویژه پس از غذا یا در ساعات انتهایی شب، می‌تواند موجب نفخ و ضعف گوارش شود.
مرصادنیوز: عرقیات گیاهی در این میان چه نقشی دارند؟
نقش‌بندی: عرقیات گیاهی در تابستان همچون نسیمی ملایم هستند که آتش درون را فرو می‌نشانند؛ عرق کاسنی، شاه‌تره، خارشتر، بیدمشک و گاوزبان از مفیدترین‌ها هستند، این عرقیات خون را تصفیه کرده و گرمی را کاهش می‌دهند ولی مصرفشان باید با آگاهی دقیق باشد.
مرصادنیوز: در مورد مزاج‌های مختلف، آیا تدابیر خاصی توصیه می‌کنید؟
نقش‌بندی: بله، افراد با مزاج گرم و تَر باید بسیار مراقب باشند؛ گرمازدگی در این گروه شایع‌تر است، مزاج‌های سرد و تَر نیز اگرچه کمتر آسیب‌پذیرند اما ممکن است با مصرف زیاد خوراکی‌های سرد، دچار ضعف معده شوند؛ تعادل برای همه لازم است.
مرصادنیوز: نقش استحمام و پاکسازی در این فصل چیست؟
نقش‌بندی: حمام با آب ولرم و منظم، به شرطی که بلافاصله پس از آفتاب‌خوردگی نباشد، برای پاکسازی منافذ پوست و رفع سموم بسیار مفید است اما استحمام با آب خیلی سرد یا در ساعات گرم، ممکن است موجب انسداد منافذ و ضعف اعضای حیاتی شود.
مرصادنیوز: آیا حجامت در تابستان توصیه می‌شود؟
نقش‌بندی: حجامت در تابستان تنها در موارد خاص و با مشورت متخصص طب سنتی پیشنهاد می‌شود، اگر بدن آمادگی نداشته باشد، حجامت ممکن است مضر واقع شود؛ در کل، تخلیه معتدل بدن از فضولات، در صورت لزوم، می‌تواند کمک‌کننده باشد.
مرصادنیوز: چه ورزش‌هایی در این فصل مناسب‌تر هستند؟
نقش‌بندی: ورزش سبک در ساعات اولیه صبح یا پس از غروب آفتاب بسیار مفید است؛ پیاده‌روی در سایه درختان، نرمش‌های سبک و تنفس عمیق در هوای خنک، موجب گردش بهتر خون و تعادل حرارت در بدن می‌شود، ورزش در ظهر تابستان به شدت منع می‌شود.
مرصادنیوز: درباره تأثیرات روانی گرما هم دیدگاهی دارید؟
نقش‌بندی: گرما می‌تواند طبع افراد را تحریک کند؛ عصبانیت، بی‌حوصلگی و تندخویی، نشانه‌هایی از افزایش حرارت درونی هستند و استفاده از گل‌های آرام‌بخش همچون اسطوخودوس، بهارنارنج و نعنای کوهی در فضای خانه، آرامش روان را بازمی‌گرداند.
مرصادنیوز: برای کودکان و سالمندان چه تدابیر ویژه‌ای پیشنهاد می‌کنید؟
نقش‌بندی: این دو گروه بسیار آسیب‌پذیرند؛ برای کودکان، نوشیدنی‌های خنک خانگی، لباس‌های نخی و استراحت کافی لازم است و سالمندان نیز باید از قرارگیری در معرض گرما پرهیز کرده و با مصرف عرقیات ملایم و میوه‌های آب‌دار، از کم‌آبی بدن جلوگیری کنند.
مرصادنیوز: آیا غذاهای ترش در تابستان مفید هستند؟
نقش‌بندی: غذاهای ترش، مانند آش غوره، آب‌دوغ‌خیار با سکنجبین، یا شربت سرکه‌شیره، حرارت بدن را کاهش می‌دهند ولی نباید در مصرف سرکه یا غذاهای بیش‌از‌حد ترش افراط کرد؛ زیرا ممکن است معده را تضعیف کرده و اختلال در هضم پدید آورد.
مرصادنیوز: توصیه‌ای برای شروع روز در تابستان دارید؟
نقش‌بندی: آغاز روز با شربت آب‌لیموی تازه، کمی عسل و گلاب، جسم را سبک و روح را شاد می‌سازد؛ چنین نوشیدنی‌هایی علاوه بر خنک‌سازی بدن، نشاط‌آورند و سیستم ایمنی را تقویت می‌کنند، پرهیز از صبحانه‌های سنگین نیز بسیار مهم است.
مرصادنیوز: نقش گلاب و گل سرخ در تابستان چیست؟
نقش‌بندی: گلاب، رایحه‌ای لطیف و تأثیری عمیق دارد؛ نوشیدن گلاب رقیق، یا شستشوی صورت با آن، حرارت دل را آرام می‌کند؛ گل سرخ نیز، چه به صورت دمنوش و چه در ترکیب با عسل، آرام‌بخش بوده و به پاکسازی کبد و قلب یاری می‌رساند.
مرصادنیوز: در مورد مصرف گوشت چه نظری دارید؟
نقش‌بندی: گوشت قرمز در تابستان باید به مقدار محدود و ترجیحاً همراه با ترشی‌های ملایم یا سبزی‌های خنک مصرف شود، گوشت مرغ، بلدرچین یا ماهی‌های سبک، گزینه‌های بهتری هستند؛ در هر حال، افراط در مصرف گوشت در گرما زیان‌آور است.
مرصادنیوز: به طور کلی فلسفه طب سنتی در مواجهه با فصل‌ها چیست؟
نقش‌بندی: طب سنتی بر اساس تعامل انسان و طبیعت بنا شده، هر فصل اقتضائات خود را دارد و بدن انسان باید با آن هم‌ساز شود؛ پرهیز، اعتدال و توجه به علائم بدن، سه کلید طلایی در مواجهه با تغییرات فصلی هستند که سلامتی را پایدار نگاه می‌دارند.
مرصادنیوز: نقش حواس پنج‌گانه در سلامت تابستانی چیست؟
نقش‌بندی: بوهای ملایم، صداهای آرام، مناظر سبز و خنک، لمس لطیف آب و طعم‌های معتدل، تأثیری ژرف بر مزاج دارند و نباید تأثیر روانی محیط را در گرمای تابستان دست کم گرفت؛ لطافت حس، تعادل حرارت را در سطح روانی و جسمی برقرار می‌سازد.
هوشیار باشیم که سلامت، حاصل مجموعه‌ای از انتخاب‌های خردمندانه است، هر روز تابستان را فرصتی برای شناختن بدن و مراقبت از آن بدانیم؛ طبیعت با ما سخن می‌گوید، کافیست گوش جان بسپاریم و با ریتم آن همراه شویم.
انتهای خبر/
درباره نویسنده
لینک کوتاه خبر
نظر / پاسخ از
هنوز نظری ثبت نشده است. شما اولین نفری باشید که نظر می‌گذارید!
