به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ گردشگری روستایی و محلی فرصتی ارزشمند فراهم می‌آورد تا کودکان با فرهنگ، زبان، آداب و رسوم، صنایع دستی و تاریخ مناطق مختلف کشور آشنا شوند. شرکت در فعالیت‌های گروهی، تعامل با همسالان محلی و تجربه زندگی در محیطی متفاوت، به تقویت مهارت‌های اجتماعی و افزایش اعتمادبه‌نفس کودکان کمک می‌کند. همچنین حضور در طبیعت و مشارکت در فعالیت‌هایی مانند کشاورزی، دامداری، باغداری و مراقبت از حیوانات، حس مسئولیت‌پذیری و احترام به محیط زیست را در کودکان پرورش می‌دهد. علاوه بر این، دوری از فضای شهری و تجربه زندگی در محیط‌های سالم و طبیعی، به بهبود سلامت جسمی و روانی آنان نیز یاری می‌رساند.

مدارس با برگزاری اردوهای برنامه‌ریزی‌شده و همکاری با راهنمایان محلی می‌توانند نقش مهمی در توسعه گردشگری کودکان ایفا کنند. خانواده‌ها نیز با تشویق فرزندان به شرکت در این برنامه‌ها، زمینه رشد همه‌جانبه آن‌ها را فراهم می‌آورند.

قصه‌گویی و روایت داستان‌های محلی شامل افسانه‌ها، حکایات و اسطوره‌های بومی که ارزش‌های فرهنگی هر منطقه را منعکس می‌کنند، می‌تواند به‌صورت‌ شفاهی یا از طریق کتاب‌های مصور ارائه شود. بازی‌های سنتی و مشارکتی مانند هفت‌سنگ، الک دولک و نون بیار کباب ببر نیز در قالب فعالیت‌های گروهی اجرا می‌شوند و علاوه بر سرگرمی، مفاهیم همکاری و فرهنگ بومی را منتقل می‌کنند.

بازدیدهای میدانی هدفمند از موزه‌های محلی، کارگاه‌های صنایع دستی و اماکن تاریخی امکان مشاهده مستقیم آثار فرهنگی را برای کودکان فراهم می‌کند. راهنمایان محلی با زبان ساده می‌توانند این مفاهیم را به کودکان منتقل کنند. همچنین برگزاری کارگاه‌های عملی هنری مانند سفالگری، گلیم‌بافی و نقاشی‌های سنتی زیر نظر استادکاران بومی، مهارت‌های عملی و شناخت هنرهای منطقه را در کودکان تقویت می‌کند.

مشارکت در مراسم و جشنواره‌های محلی نظیر جشن برداشت محصول، عروسی‌های سنتی و جشن‌های مذهبی، حس تعلق فرهنگی را در کودکان ایجاد می‌کند. آموزش آشپزی مشارکتی و تهیه غذاهای سنتی مانند آش محلی یا کباب‌های بومی نیز ارتباط بین فرهنگ و محیط طبیعی را به کودکان نشان می‌دهد.

تعامل با صنعتگران و هنرمندان بومی، برگزاری جلسات گفتگو با پیشه‌وران محلی مانند چوپانان، کشاورزان و نجاران سنتی، فرصت آشنایی با شیوه زندگی بومی را برای کودکان فراهم می‌آورد. طراحی نقشه‌های فرهنگی تعاملی که مکان‌های فرهنگی، صنایع دستی و آداب خاص هر محله را نشان می‌دهند، با مشارکت فعال کودکان می‌تواند جذابیت این آشنایی را بیشتر کند.

الگوسازی خانوادگی نیز اهمیت دارد؛ والدین با شرکت در مراسم محلی، پوشیدن لباس‌های بومی و استفاده از گویش منطقه‌ای در گفتگوهای روزمره به طور غیرمستقیم فرهنگ را به کودکان منتقل می‌کنند. در اجرای این روش‌ها، توضیح مفاهیم فرهنگی با مثال‌های ملموس، استفاده از زبان ساده، طراحی فعالیت‌های سرگرم‌کننده و رعایت استانداردهای ایمنی، تاثیرگذاری پایدار را افزایش می‌دهد.

آشنایی کودکان با گردشگری به‌ویژه در سنین پایین، تأثیرات عمیقی بر رشد فردی، اجتماعی و فرهنگی آن‌ها دارد. شرکت در تورهای گروهی و تعامل با همسالان از فرهنگ‌های مختلف، مهارت‌هایی مانند همکاری، احترام به تفاوت‌ها و حل تعارض را آموزش می‌دهد؛ مهارت‌هایی که در محیط مدرسه کمتر قابل دسترسی هستند.

آشنایی با آداب و رسوم محلی، صنایع دستی و زبان‌های بومی، حس تعلق به میراث ملی را در کودکان تقویت می‌کند و در جوامع چندفرهنگی به یکپارچگی اجتماعی کمک می‌کند. فعالیت‌هایی مانند کاشت درخت، جمع‌آوری زباله و آشنایی با گونه‌های در خطر انقراض، کودکان را به حافظان فعال طبیعت تبدیل می‌کند.

مواجهه با موقعیت‌های جدید در سفر، مانند جهت‌یابی، مدیریت هزینه‌های شخصی و برقراری ارتباط با افراد غریبه، تفکر انتقادی و اعتماد به نفس کودکان را افزایش می‌دهد. کودکانی که از سنین پایین با سفر آشنا می‌شوند، در آینده مسافرانی وفادار خواهند بود و حتی بر انتخاب مقاصد گردشگری خانواده تأثیر می‌گذارند.

در پایان، باید گفت گردشگری کودک در مناطق محلی پلی میان آموزش، سرگرمی و توسعه پایدار است. این نوع گردشگری کودکان را با هویت ملی، میراث فرهنگی و ارزش‌های محیط زیستی آشنا می‌کند و نقش مهمی در شکل‌گیری شخصیت و آینده آن‌‌ها ایفا خواهد کرد.

نویسنده: میلاد عطایی؛ فعال حوزه گردشگری و رسانه