به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ در چهارمین حکمت از بخش «حِکَم» نهج‌البلاغه، حضرت امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) می‌فرمایند:

«الْعَجْزُ آفَةٌ، وَ الصَّبْرُ شَجَاعَةٌ، وَ الزُّهْدُ ثَرْوَةٌ، وَ الْوَرَعُ جُنَّةٌ، وَ نِعْمَ الْقَرِينُ الرِّضَى.»

ناتوانی، آفت است؛ شکیبایی، دلاوری است؛ زهد، توانگری است؛ پارسایی، سپر است؛ و بهترین همنشین، خشنودی از خواست خداوند است.

در این بیان حکیمانه، امام علی (علیه‌السلام) با بیانی کوتاه، راهی جامع برای ساختن شخصیت اخلاقی انسان ترسیم می‌کنند؛ هر یک از واژه‌های این حکمت، به منزله پایه‌ای از بنای کمال انسانی است:

 ناتوانی، آفت است

ناتوانی، خواه در جسم باشد یا در اراده، عامل ضعف و کاستی انسان است. ناتوانی جسمی، مانع از تلاش در مسیر زندگی است، و ناتوانی روحی، انسان را در برابر خواهش‌های نفس ناتوان می‌سازد؛ امام علی (علیه‌السلام)، این حالت را «آفت» می‌خواند؛ زیرا سرچشمه بسیاری از ناکامی‌ها و انحطاط‌هاست.

شکیبایی، دلاوری است

صبر، نیروی ایستادگی در برابر دشواری‌هاست، امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) آن را «شجاعت» می‌نامند، چراکه مقاومت در برابر رنج‌ها و خواهش‌های نفس، نیازمند دلیرى درونی است، صبر، جلوه‌ای از شجاعت روح است؛ شجاعتی که نه در میدان جنگ، بلکه در میدان زندگی و ایمان آشکار می‌شود.

 زهد، توانگری است

زهد در نگاه امام علی (علیه‌السلام)، ترک دنیا نیست، بلکه دل بریدن از وابستگی به آن است؛ زاهد کسی است که دلش به دنیا وابسته نیست و از همین رو، بی‌نیازی حقیقی را تجربه می‌کند به همین سبب، حضرت زهد را «ثروت» می‌خوانند؛ زیرا بی‌نیازیِ دل، برترین دارایی انسان است.

 پارسایی، سپر است

پارسایی یا ورع، پرهیز از گناه و مراقبت از مرزهای حلال و حرام است، چنین حالتی، سپری است که انسان را از تیرهای خطا و لغزش حفظ می‌کند. امام، واژه‌ی «جُنّة» (سپر) را برای ورع به کار می‌برد تا نقش محافظتی آن را در زندگی مؤمن نشان دهد.

 خشنودی، بهترین همنشین است

رضا و خشنودی از تقدیر الهی، آرامشی است که انسان را در سختی‌ها استوار می‌سازد. کسی که به قضا و قدر الهی راضی باشد، از طوفان اضطراب و گلایه رها می‌شود، در حدیثی از پیامبر اکرم (ص) آمده است:

«خداوند فرمود: هر که به قضای من راضی نباشد، پروردگار دیگری جز من برگزیند.»

رضا، همنشینی نیکو و همدمی آرامش‌بخش در مسیر زندگی انسان است.

در این حکمت کوتاه، امام علی (علیه‌السلام) نقشه‌ای کامل از راه سعادت ترسیم کرده‌اند:
ناتوانی را باید درمان کرد، صبر را باید آموخت، زهد را باید پرورد، ورع را باید به‌کار بست و رضا را باید در دل جای داد؛ این پنج فضیلت، ستون‌های استواری روح انسان و راه رسیدن به آرامش حقیقی‌اند.

انتهای خبر/