به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ در حکمت نوزدهم از بخش «حِکَم» کتاب شریف نهج‌البلاغه، امام علی (علیه‌السلام) می‌فرمایند:

«مَنْ جَرَى فِي عِنَانِ أَمَلِهِ، عَثَرَ بِأَجَلِهِ»

کسی که در مسیر آرزوهایش گام بردارد، در دام مرگ خواهد افتاد.

در این گفتار حکیمانه، امام علی (علیه‌السلام) به پدیده‌ای اخلاقی و انسانی اشاره دارند که همواره آفت جان بشر بوده است؛ (درازای آرزوها) واژه‌ «أمل» در اینجا به معنای هرگونه آرزو است، خواه معقول و سازنده باشد یا نامعقول و ویرانگر.

امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) هشدار می‌دهند که اگر انسان افسار آرزوهای خود را رها کند، این میل پایان‌ناپذیر او را از یاد خدا، مرگ و آخرت غافل می‌سازد و سرانجام در لحظه‌ای غافلگیرانه، مرگ بر او فرود می‌آید در حالی که دستانش از توشه تهی است.

در برخی نقل‌ها این جمله به صورت «مَنْ أَرْخى عِنانَ أَمَلِهِ» آمده است؛ یعنی کسی که لجام آرزو را سست کند؛ در این تعبیر، آرزو به مرکبی سرکش تشبیه شده که اگر افسار آن رها شود، سوار خود را در پرتگاه نابودی می‌افکند.

از نگاه امام علی (علیه‌السلام)، آرزو در ذات خود نکوهیده نیست؛ پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) نیز فرموده‌اند:

«الاَْمَلُ رَحْمَةٌ لاُِمَّتِی، وَلَوْ لاَ الاَْمَلُ مَا رَضَعَتْ وَالِدَةٌ وَلَدَهَا وَلاَ غَرَسَ غَارِسٌ شَجَراً»؛
آرزو مایه رحمت برای امت من است و اگر آرزو نبود، هیچ مادری فرزندش را شیر نمی‌داد و هیچ باغبانی درختی نمی‌کاشت.

با این حال، هنگامی که آرزو رنگ درازای امل به خود می‌گیرد و انسان را از مسیر عقل و یاد خدا دور می‌سازد، به دام شیطان و غفلت بدل می‌شود؛ چنان‌که حضرت در سخن دیگری می‌فرمایند:

«اَلأَمَلُ یُفْسِدُ الْعَمَلَ وَیَفْنِی الأَجَلَ»؛
آرزوهای دراز، عمل انسان را تباه می‌کند و مرگ را از یاد او می‌برد.

و نیز فرموده‌اند:

«اَلأَمَلُ سُلْطانُ الشَّیاطینِ عَلَى قُلُوبِ الْغافِلینَ»؛
آرزوهای طولانی، سلطه شیطان را بر دل‌های غافلان می‌گستراند.

در نهایت، امام علی (علیه‌السلام) آرزوهای بی‌پایان را به سرابی فریبنده تشبیه می‌کنند که انسان را در بیابان خیال سرگردان می‌سازد:

«اَلأَمَلُ کَالسَّرابِ یُغِرُّ مَنْ رَآهُ وَیَخْلِفُ مَنْ رَجاهُ»؛
آرزو همچون سراب است؛ بیننده را می‌فریبد و امیدبسته را ناامید می‌کند.

این سخن عمیق از نهج‌البلاغه، دعوتی است به میانه‌روی در آرزوها و بازگشت به یاد مرگ و معاد؛ یادآوری‌ که انسان را از غفلت و دلبستگی‌های بی‌انتها نجات می‌دهد.

انتهای خبر/