به گزارش شبکه اطلاع‌رسانی «مرصاد»؛ در حالی که غربی‌ها از سازکار موسوم به مکانیزم ماشه سخن گفته‌اند پرسش بنیادین این است: کدام غرب؟ ایالات متحده که خود به‌صورت یک‌جانبه و غیرقانونی از برجام خارج شده، یا اروپا که به‌طور سیستماتیک تعهدات خود را نقض کرده است؟ 

از منظر حقوق بین‌الملل، هر دو بازیگر فاقد صلاحیت حقوقی برای توسل به این سازکار هستند. بنابراین، تهدید به فعال‌سازی مکانیزم ماشه بیش از آنکه سندی حقوقی باشد، نمایشی رسانه‌ای با اهداف سیاسی و روانی است. 

بازگشت تحریم‌ها تحت عنوان مکانیزم ماشه، نقض آشکار اصل وفای به عهد (Pacta Sunt Servanda) و اصل منع فشار اقتصادی برای اجبار سیاسی محسوب می‌شود. همچنین، توقیف یا بازرسی کشتی‌های ایرانی بر اساس این ادعا، تخطی صریح از اصول آزادی کشتیرانی مندرج در کنوانسیون ۱۹۸۲ حقوق دریاها (UNCLOS) است. 

در چنین شرایطی، ایران نه‌تنها حق، بلکه وظیفه دارد از ابزارهای مشروع مقابله به مثل بهره گیرد. توقیف متقابل کشتی‌های کشورهای غربی، ضمن ایجاد بازدارندگی، پیام روشنی به جامعه جهانی مخابره می‌کند: یک‌جانبه‌گرایی بی‌هزینه نخواهد بود. 

ایران می‌تواند خروج از معاهده منع اشاعه سلاح‌های هسته‌ای (NPT) را به‌عنوان گزینه‌ای راهبردی مدنظر قرار دهد. ماده ۱۰ این معاهده تصریح می‌کند که هر دولت عضو، در صورت مواجهه با تهدیدی جدی نسبت به منافع عالی ملی، می‌تواند با اخطار سه‌ماهه از آن خارج شود. چنین اقدامی، نه‌تنها مشروعیت فشارهای غرب را زیر سؤال می‌برد، بلکه نظم هسته‌ای جهانی را با چالش جدیدی مواجه می‌سازد. 

تجربه‌های میدانی، از جمله جنگ ۱۲ روزه مقاومت با رژیم صهیونیستی، نشان داده‌اند که قدرت واقعی نه در پاراگراف‌های معاهدات، بلکه در میدان نبرد رقم می‌خورد. موشک‌های نقطه‌زن و هماهنگی چندسطحی مقاومت، ماشه‌ای واقعی را فعال کردند که امنیت رژیم صهیونیستی و معادلات ژئوپلیتیک منطقه را به لرزه انداخت. 

در مقابل، مکانیزم ماشه غربی، نهایتاً به رصد کشتی‌ها و تحریم‌های تکراری محدود می‌شود؛ اقدامی که مسبوق به سابقه بوده و فاقد نوآوری حقوقی است. 

فعال‌سازی مکانیزم ماشه، نه‌تنها موجب تشدید فشارهای اقتصادی می‌شود، بلکه پیامدهای امنیتی مهمی نیز به‌دنبال دارد: 
- افزایش رقابت تسلیحاتی در منطقه  
- تعمیق بازدارندگی ایران در حوزه‌های موشکی و دفاعی  
- افزایش ناامنی در خلیج فارس و تنگه هرمز  
- همگرایی بیشتر محور مقاومت و تقویت نقش بازدارنده غیرمستقیم ایران

در مجموع، این تهدید نه به مهار ایران، بلکه به پیچیده‌تر شدن معادلات امنیتی منطقه منجر خواهد شد. 

مکانیزم ماشه، در منطق سیاسی غرب، بیش از آنکه ابزاری حقوقی با قابلیت اجرایی باشد، حربه‌ای تبلیغاتی برای فشار روانی و رسانه‌ای است. در مقابل، ماشه واقعی همان است که در میدان مقاومت فشرده می‌شود و ارتعاش آن، ژئوپلیتیک منطقه را دگرگون می‌سازد. 

در نهایت، مرز میان حقوق بین‌الملل قدرت و حقوق بین‌الملل مقاومت در همین نقطه ترسیم می‌شود:  غرب ماشه حقوقی – تبلیغاتی را می‌کشد و پژواک آن در رسانه‌ها طنین می‌اندازد؛  ایران و مقاومت ماشه میدانی را می‌کشند و اثر آن در ساختار امنیتی جهان احساس می‌شود. 

این واقعیت نوین، آینده خاورمیانه و نظم جهانی را بازتعریف خواهد کرد. 

نویسنده: پیمان لطیفی؛ استاد دانشگاه پیام نور کرمانشاه و کارشناس سیاسی