مرصادنیوز: چگونه می‌توانیم انسجامی را که در اتفاقاتی مانند جنگ ۱۲ روزه شکل گرفت، با تأکید بر نظریه مقاومت و شعار «هیهات منا الذله» تبیین کنیم؟ 

زارعی: شعارهایی که در دین اسلام مطرح می‌شوند، صرف نظر از جنبه دینی، مورد تائید عقل سلیم و فطرت انسانی نیز هستند؛ مفاهیمی چون عزت‌مداری و نفی ذلت، اصولی فطری‌اند که در نهاد همه انسان‌ها وجود دارند و نیازمند آموزش نیستند. 

در جریان جنگ ۱۲ روزه، مردم ایران فارغ از گرایش مذهبی یا سیاسی، حتی کسانی که تعلق خاطری به حکومت اسلامی نداشتند، حول محور وطن گرد آمدند؛ این وحدت، برخاسته از غیرتی فطری و تعصبی میهن‌دوستانه بود که در جان آن‌ها شعله‌ور شد. 

مصداق روشن این غیرت را حتی در چهره‌هایی از نظامیان سابق پهلوی دیدیم که با وجود وفاداری به حکومت پیشین، به‌سبب حس عزت و شرافت ملی، در کنار مردم ایستادند و در دفاع از وطن، از اختلافات عبور کردند. 

شعار «هیهات من الذله» امام حسین (ع)، علاوه بر جایگاه دینی، به‌صورت طبیعی و فطری در وجود هر انسان آزاده‌ای جاری است؛ چرا که هم فطرت و هم دین، از یک سرچشمه الهی نشأت گرفته و یکدیگر را تائید و تکمیل می‌کنند. 

وقتی مقام معظم رهبری در جلسه عزاداری حسینیه امام خمینی (ره) از مداح اهل بیت (ع) درخواست کردند شعر «ای ایران» را بخواند، این حرکت، جلوه‌ای بارز از عشق و وفاداری ایشان به وطن بود. 

انسجامی که ملت ایران در این نبرد از خود نشان دادند، ناشی از همین اصل فطری بود؛ امری که در همه ملت‌ها وجود دارد، اما مردم ایران جسارت ابراز آن را یافتند و عزت‌طلبی فطری خود را به منصه ظهور رساندند. 

بسیاری از مردم کشورهای عربی نیز خواهان عزت و سربلندی هستند، اما به دلایل مختلف، از جمله تبلیغات منفی رسانه‌های غربی، یا ترس از حکومت‌های سرکوب‌گر، جسارت ابراز این غیرت درونی را پیدا نمی‌کنند. 

تفاوت مردم ایران با دیگر ملت‌ها در این است که آن‌ها توانستند غیرت نهفته در نهادشان را از قوه به فعل رسانده و آن را در عرصه میدانی به نمایش بگذارند؛ تا الگویی برای آزادگی و عزت‌طلبی در عصر معاصر باشند. 

ملت ایران با تکیه بر فطرت عزت‌خواه خود، بزرگ‌ترین درس ایستادگی و کرامت را در دوران معاصر به جهان آموختند؛ درسی که نشان داد می‌توان در برابر ذلت ایستاد، بی‌آن‌که وابسته به هیچ حزب یا قدرتی بود. 

ملت عزیز ایران اسلامی امروز به‌دلیل خون‌های پاک و مطهر شهدای بزرگوار جنگ تحمیلی ۱۲ روزه، از انسجام ملی، وحدت و همگرایی عمیقی برخوردار است؛ شهدایی که مولا و الگوی آن‌ها حضرت سیدالشهدا (ع) و پیروان راستین مکتب حسینی بودند. 

مرصادنیوز: با توجه به تنوع قومی و مذهبی در جامعه، چگونه می‌توان به وحدت ملی دست یافت و آیا وجود اختلاف نظر با اصل وحدت منافات دارد؟ 

زارعی: وجود اختلاف نظر، نه‌تنها با وحدت منافاتی ندارد، بلکه امری طبیعی و لازمه حیات اجتماعی بشر است. 

قرآن کریم نیز در آیه «وَجَعَلْنَاکُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا» به صراحت اشاره می‌کند که هدف از تنوع در آفرینش، شناخت متقابل انسان‌هاست، خداوند متعال بنای آفرینش را بر تفاوت و تنوع قرار داده است. 

هیچ دو انسانی را نمی‌توان یافت که در همه زمینه‌های اعتقادی، فکری و فرهنگی کاملاً یکسان باشند؛ این تفاوت، نه نقص بلکه نشان از حکمت الهی در نظام خلقت و زندگی اجتماعی انسان‌هاست. 

در کشور ایران که دارای سابقه‌ای تاریخی و تمدنی کهن است، تنوع قومی، مذهبی و زبانی واقعیتی پذیرفته‌شده و قابل احترام است؛ این تنوع نه تهدید بلکه فرصتی برای تقویت پیوندهای اجتماعی است. 

در گستره سرزمین ما، گویش‌ها و لهجه‌های متعددی چون عربی، ترکی، کُردی، بلوچی، کرمانجی و دیگر زبان‌های محلی رواج دارد؛ هرکدام نیز ریشه در تاریخ، جغرافیا و فرهنگ‌های خاص خود دارند. 

زبان‌شناسان بهتر می‌دانند که این تنوع زبانی، نشانگر گستره فرهنگی و عمق تاریخی ملت ایران است؛ اما نکته مهم آن است که با وجود این گوناگونی، همواره انسجام و هویت ملی ایرانیان حفظ شده است. 

در طول تاریخ، اقوام مختلف ایرانی با گویش‌ها و آداب متنوع، همگی حول محور هویت ملی ایران گرد آمده‌اند و به‌جای تفرقه، بر حفظ یکپارچگی و اقتدار ملی تأکید داشته‌اند. 

برخلاف برخی کشورها همچون عراق که در آن تنوع قومی گاه به تجزیه‌طلبی انجامیده، مردم ایران با هر قومیت و مذهبی، همواره به اقتدار حکومت مرکزی باور داشته‌اند و آن را ضامن امنیت کشور دانسته‌اند. 

برای ایرانیان، تقویت دولت مرکزی به‌معنای تقویت امنیت، ثبات و توسعه در همه مناطق کشور است؛ این باور راهبردی، یکی از مؤلفه‌های کلیدی در حفظ وحدت ملی و همزیستی مسالمت‌آمیز اقوام بوده است. 

از این رو، تنوع قومی و مذهبی نه‌تنها با وحدت منافات ندارد، بلکه می‌تواند عامل تقویت وحدت باشد؛ زیرا هویت ملی ایرانیان چنان نهادینه شده که تنوع را عاملی برای تکمیل و تعادل می‌دانند، نه تهدید. 

هر قوم، مذهب یا گویش، ویژگی‌ها و توانمندی‌های خاصی دارد که در حل مشکلات کشور و توسعه آن می‌تواند نقش‌آفرینی کند؛ این ظرفیت‌های متکثر، سرمایه‌های ارزشمند ملی به شمار می‌آیند. 

با درک درست از این ظرفیت‌ها، می‌توان به وحدتی ریشه‌دار و پوینده رسید؛ وحدتی که بر پایه شناخت متقابل، احترام متقابل و پذیرش تفاوت‌ها شکل گرفته و قدرت ملت ایران را مستحکم کرده است. 

مرصادنیوز: با توجه به نام‌گذاری سال ۱۳۸۶ از سوی مقام معظم رهبری به‌عنوان «اتحاد ملی و انسجام اسلامی»، مهم‌ترین راهکار برای تبیین و تحقق این مفهوم در جامعه امروز، به‌ویژه در فضای مجازی، چیست؟ 

زارعی: نسل زد از ویژگی ذهنی خاصی برخوردار است که می‌توان آن را واقع‌گرایانه و تحلیلی توصیف کرد؛ این نسل برای هر اقدام یا باور، به‌دنبال محاسبه سود و زیان بوده و رویکردی عقلانی نسبت به تصمیم‌گیری‌ها دارد. 

اگرچه واژه «حسابگر» گاهی بار منفی دارد، اما در مورد نسل زد می‌توان گفت که این ویژگی به معنای دقت، تحلیل‌گری و تمایل به فهم واقعیات است؛ آن‌ها برای پذیرش هر موضوعی، ابتدا با ذهنی محاسبه‌گر آن را ارزیابی می‌کنند. 

اتفاقاً همین ویژگی باعث شده تا این نسل، ارتباط مؤثری با گفتمان مقام معظم رهبری برقرار کند؛ برخلاف نسل‌های پیشین که تعابیر رسمی‌تری به‌کار می‌بردند، این نسل با صراحت از شخصیت «سید علی خامنه‌ای» یاد می‌کنند. 

از نگاه آن‌ها، رهبری ایران نماد عزت، اقتدار و حراست از ملت است؛ آن‌ها به‌عنوان ناظران واقع‌گرا، عملکرد جمهوری اسلامی را در قالب یک پازل منسجم تحلیل کرده و به نتیجه‌ای روشن در خصوص درستی این مسیر رسیده‌اند. 

نمونه‌ای از این درک را می‌توان در تحلیل آن‌ها از نقش جمهوری اسلامی در جبهه مقاومت، به‌ویژه در حوادثی چون جنگ ۱۲ روزه مشاهده کرد؛ نسل زد با درک عمیق سیاسی و جغرافیایی، عملکرد نظام را درست و هدفمند می‌داند. 

کافی است حقیقت گفتمان رهبری و سیاست‌های راهبردی کشور را به‌درستی برای آن‌ها تشریح کنیم؛ با توجه به قدرت تحلیل بالای این نسل، صرفِ آگاهی دادن، آن‌ها را به تصدیق و پذیرش واقعیات سوق خواهد داد. 

به تعبیر منطقیون، آگاهی نسبت به یک گزاره، زمینه‌ساز تصدیق آن است؛ بنابراین اگر اطلاعات درست و شفاف درباره نقش رهبری و جبهه مقاومت به نسل زد داده شود، آن‌ها نیز با اطمینان، به تائید خواهند رسید. 

در این مسیر، بهره‌گیری هوشمندانه از بسترهای نوین ارتباطی ضرورت دارد؛ لازم است با تقویت زیرساخت‌های اینترنت ملی و توسعه کانال‌های اجتماعی مدیریت‌شده، محتوای راهبردی را با سرعت و دقت به این نسل منتقل کنیم. 

رسانه‌ها باید متناسب با زبان، دغدغه و روش تحلیل نسل زد عمل کنند؛ ارتباط مؤثر با این نسل نیازمند هوشمندی در انتقال پیام، صداقت در ارائه محتوا و شناخت عمیق از سبک زندگی دیجیتال‌محور آن‌ها است. 

مرصادنیوز: اگر کشورهای اسلامی به‌صورت جدی به مقوله وحدت توجه کنند، این رویکرد چه تأثیری بر جایگاه آن‌ها در معادلات منطقه‌ای و جهانی خواهد داشت؟ 

زارعی: از نظر ترکیب جمعیتی، مسلمانان پس از مسیحیان دومین جمعیت بزرگ دینی جهان را تشکیل می‌دهند؛ بیش از ۲ میلیارد نفر از جمعیت جهان پیرو دین اسلام هستند و همین اشتراک اعتقادی می‌تواند مبنایی برای وحدت امت اسلامی باشد. 

در آموزه‌های قرآن کریم، مسلمانان به صراحت به اتحاد فرا خوانده شده‌اند؛ قرآن هشدار می‌دهد که اختلاف و تفرقه، موجب زوال هیمنه، سلب اعتبار و کاهش اثرگذاری مسلمانان در عرصه‌های بین‌المللی و داخلی خواهد شد. 

با وجود این دستور الهی، متأسفانه در عمل شاهد پراکندگی و واگرایی میان کشورهای اسلامی هستیم؛ به‌ویژه در منطقه غرب آسیا، بسیاری از دولت‌ها از مقابله با سیاست‌های غربی هراس دارند و این ترس، سیاست خارجی آن‌ها را شکل می‌دهد. 

دلیل عمده این واهمه، ضعف در پایه‌های مردمی حکومت‌هاست؛ بسیاری از نظام‌های حاکم در کشورهای اسلامی، مشروعیت خود را نه از رأی ملت بلکه از عوامل بیرونی یا ساختارهای غیرمردمی کسب کرده‌اند که آن‌ها را آسیب‌پذیر کرده است. 

نمونه‌هایی از این ساختارهای غیرمردمی را می‌توان در حکومت‌هایی همچون عربستان سعودی، اردن یا مصر دید؛ کشورهایی که یا از حمایت مستقیم خارجی برخوردارند یا به‌شیوه دیکتاتوری اداره می‌شوند و نقشی برای مردم در نظر نمی‌گیرند. 

در غیاب انتخابات آزاد و مشارکت مردمی، سیاست‌مداران دغدغه‌ای برای تحقق خواست ملت ندارند، همین امر مانع بزرگی در مسیر تحقق وحدت اسلامی و دستیابی به عزت امت اسلامی به شمار می‌رود. 

اگر کشورهای اسلامی مسیر حکمرانی خود را به سوی مشارکت مردم و اتکا به رأی ملت تغییر دهند، قطعاً وحدت اسلامی به امری دست‌یافتنی تبدیل خواهد شد؛ در چنین شرایطی، مسئولان منتخب مردم در مسیر خواست عمومی حرکت خواهند کرد. 

مردمی که به‌عنوان مسلمان، آرمان وحدت و عزت را باور دارند، حاکمانی را نیز برمی‌گزینند که در همان مسیر گام بردارند؛ نتیجه این تحول، ایجاد انسجام درونی در جهان اسلام و افزایش قدرت آن در برابر دشمنان خواهد بود. 

در صورت تحقق این وحدت، امت اسلامی با تکیه بر جمعیت، منابع و باورهای عمیق دینی خود، می‌تواند به قدرت نخست جهان تبدیل شود؛ قدرتی که نه بر پایه ستم، بلکه بر پایه عدالت و مقاومت در برابر ظلم شکل می‌گیرد. 

در ادبیات دینی اسلام، کوتاه‌آمدن در برابر ظلم جایگاهی ندارد؛ اگر کشورهای مسلمان به وحدت حقیقی برسند، می‌توانند تمامی قدرت‌های استکباری جهان را تحت‌الشعاع قرار دهند و نظم جهانی را به نفع عدالت دگرگون سازند. 

مرصادنیوز: تغییر نگرش مردم ایران پس از انقلاب، که دیگر تابع استعمار نیستند، چگونه در دوران پس از انقلاب و در مواجهه با دشمنان نمود یافته است؟ 

زارعی: مردم ایران به اذعان بسیاری از تحلیل‌گران از آگاه‌ترین ملت‌های جهان از نظر سیاسی به شمار می‌آیند؛ آگاهی که در بسیاری از کشورهای غربی، حتی ایالات متحده آمریکا، در این سطح مشاهده نمی‌شود. 

این میزان از هوشیاری سیاسی ریشه در ذات ملت ایران دارد، اما به‌ویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، این ویژگی برجسته‌تر شده است؛ تجربه‌های متعدد در مواجهه با دشمنان، بینش مردم را نسبت به مسائل کلان کشور عمیق‌تر کرده است. 

در دوران پس از انقلاب، ملت ایران آموخته‌اند که راه نجات، عزت و پیشرفت آن‌ها در ایستادگی، مقاومت و تبعیت از خطوط کلی نظام است؛ این بلوغ سیاسی امروز در رفتار اجتماعی و مشارکت‌های راهبردی مردم کاملاً قابل مشاهده است. 

برای تقویت این آگاهی و استمرار آن، نقش سیاست‌مداران بسیار کلیدی است؛ نخستین گام، شفاف‌سازی مسائل و بیان صریح واقعیت‌ها برای مردم است؛ زیرا ملت ایران نشان داده‌اند که در صورت آگاهی، همواره در صحنه حاضرند. 

در بسیاری از کشورهای جهان، رؤسای جمهور و وزرا به‌صورت منظم با مردم سخن می‌گویند؛ اگر در کشور ما نیز این الگو اجرایی شود، یعنی مسئولان هر هفته با مردم به گفتگو بنشینند، زمینه‌ساز اعتماد بیشتر خواهد شد. 

بی‌تردید، آگاهی‌بخشی منظم و مستقیم، روحیه مشارکت سیاسی را تقویت می‌کند و در ارتقای وحدت ملی نقش بسزایی دارد؛ مردم زمانی که در جریان مسائل قرار گیرند، با اطمینان بیشتر در کنار حاکمیت خواهند ایستاد. 

نکته مهم دیگر، توصیه مقام معظم رهبری در زمینه تقویت سواد رسانه‌ای مردم است؛ در دنیای امروز، این امر نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت برای حفظ امنیت روانی، انسجام اجتماعی و پایداری هویت ملی به شمار می‌رود. 

سواد رسانه‌ای به مردم کمک می‌کند تا در برابر جنگ روانی و هجمه تبلیغاتی دشمن مصون بمانند؛ شناخت حقایق از اخبار جعلی، تقویت درک عمیق از سیاست و تحلیل مستقل، بخشی از نتایج ارتقای این مهارت است. 

تجربه تاریخی نیز نشان می‌دهد که آگاهی و هدایت مردم، نقش تعیین‌کننده‌ای در حفظ کشور دارد؛ در جنگ جهانی اول و دوم، به‌دلیل فقدان حاکمیت مردمی مقتدر، کشور ما توسط بیگانگان اشغال و استقلال آن خدشه‌دار شد. 

اما در مقاطع اخیر، از جمله در جریان جنگ ۱۲ روزه، شاهد بودیم که مردم ایران با تمام توان و بدون تردید، در کنار نظام اسلامی ایستادند؛ این همراهی نشان می‌دهد که مردم، اگر اقناع شوند، از جان خود برای کشور مایه می‌گذارند. 

بر این اساس، اگر مسائل به‌درستی و با زبان قابل فهم برای مردم بیان شود، آگاهی ملی تعمیق می‌یابد و وحدت ملی نیز تقویت خواهد شد؛ این مسیر، ضامن بقای انقلاب و استمرار عزت و استقلال ایران اسلامی خواهد بود. 

مرصادنیوز: چگونه می‌توان شعار «حب‌الحسین یجمعنا» را به‌عنوان محور وحدت، مقاومت و وطن‌دوستی در فضای فرهنگی و اجتماعی جامعه نهادینه کرد؟ 

زارعی: شعار «حب‌الحسین یجمعنا» تنها یک عبارت احساسی نیست، بلکه گفتمانی تمدن‌ساز و وحدت‌آفرین است که ظرفیت بالایی برای نهادینه‌سازی در ابعاد مختلف فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی جامعه اسلامی دارد. 

نخستین گام در این مسیر، تبیین معرفتی و عقلانی این شعار است؛ باید رسانه‌ها، مساجد، مدارس و دانشگاه‌ها در راستای تعمیق فهم مردم، به‌ویژه جوانان، از نقش امام حسین (ع) در هویت‌سازی دینی و ملی گام بردارند. 

اربعین به‌عنوان بزرگ‌ترین گردهمایی دینی جهان، نماد عینی وحدت ملت‌ها بر محور «حب‌الحسین» است. این مناسبت می‌تواند به یک فرصت راهبردی برای هم‌گرایی اقوام، مذاهب و ملیت‌های مختلف در جهان اسلام تبدیل شود. 

باید با بهره‌گیری از فضای اربعین، پیام وحدت‌آفرین عاشورا را به گفتمانی جهانی بدل کرد؛ رسانه‌ها می‌توانند با بازتاب گسترده حضور میلیون‌ها عاشق امام حسین (ع)، جلوه‌ای از امت واحده را به نمایش بگذارند. 

نخبگان فرهنگی، روحانیون، هنرمندان و معلمان نقشی کلیدی در انتقال گفتمان عاشورایی دارند؛ از طریق ابزارهایی مانند شعر، فیلم، نمایش و فضای مجازی می‌توان ارزش‌های ایثار، مقاومت و وحدت را برای نسل جوان ملموس کرد. 

پیام عاشورا باید از یک احساس فردی به سرمایه‌ای اجتماعی و تمدنی ارتقا یابد؛ تنها در این صورت است که «حب‌الحسین» به عنصری الهام‌بخش در روابط اجتماعی، سیاست داخلی و دیپلماسی فرهنگی جهان اسلام تبدیل می‌شود. 

اگر «حب‌الحسین» در بستر آموزش، رسانه و هنر به‌درستی بازآفرینی شود، می‌توان آن را به الگویی مؤثر در تقویت وطن‌دوستی، انسجام اجتماعی و روحیه مقاومت در برابر ظلم و استعمار در همه ملت‌های مسلمان تبدیل کرد. 

در نهایت، شعار «حب‌الحسین یجمعنا» باید به‌عنوان محور وحدت امت اسلامی و رمز عزت و استقلال ملت‌ها معرفی شود؛ شعاری که اگر به‌درستی تبیین و نهادینه شود، بنیان‌گذار تمدنی نوین بر مبنای عاشورا خواهد بود. 

انتهای خبر/